"Ülke sınırlarına hapsolmak," özellikle günümüzün küresel sorunları olan ekoloji, barınma ve kaynak kullanımı gibi konularda büyük veri kullanımını kısıtlayarak çözüm üretimini engelliyor. Mimarın bütüncül bakışını, sadece mevcut yoğunlaşmış bölgelerde değil, aynı zamanda daha dengeli, sürdürülebilir ve "yeniden dağıtılmış" bir yaşam düzeni hayal ederek genişletmemiz gerekiyor. Bu, tam da mimarın rolünün yeniden tanımlanması konusunu tarihsel süreçle birleştirerek ele almamız gereken bir alan.

Mimarın Rolünün Tarihsel Evrimi ve Geleceğe Yönelik Yeniden Tanımlanması: Sınırların Ötesinde Bir Bakış

Mimarın rolü, İmhotep'ten Rönesans’a, Sanayi Devrimi’nden günümüze kadar sürekli evrim geçirmiştir. Her dönem, mimardan farklı beklentilerde bulunmuştur. Günümüz dünyasında ise mimardan, gezegen ölçeğinde düşünen, veriye dayalı kararlar alan ve insanlığın sürdürülebilir geleceği için radikal çözümler üreten bir figür olması beklenmektedir.

Antik Dönemden Sanayi Devrimi’ne: Mimarın Sınırları ve Uzmanlaşma

·        Antik Dönem (İmhotep, Vitruvius): Mimarlar anıtsal ve kamusal yapıların tasarımından sorumluydu. Bilgi büyük ölçüde yerel ve uygulamaya dönüktü. Vitruvius gibi teorisyenler mimarlığın ilkelerini yazılı hale getirse de, bilgi akışı küresel ölçekte değil, yerel bağlamda gerçekleşiyordu.

·        Orta Çağ (Usta Zanaatkâr): Mimarlık bilgisi loncalar aracılığıyla aktarılıyor, anonimlik ve bölgesellik hâkim oluyordu. Yapılar yerel malzemelerle, ekolojik açıdan uyumlu yöntemlerle inşa ediliyordu. Ancak bu durum küresel bilgi paylaşımını engelliyordu.

·        Rönesans (Bireysel Deha): Mimar, entelektüel sanatçı olarak yükseldi. Perspektif gibi keşifler tasarım ifade gücünü artırdı. Ancak projeler hâlâ belirli patronlara ve coğrafi sınırlara bağlıydı. Küresel ölçekte ekolojik etkiyi değerlendirme kapasitesi yoktu.

·        Sanayi Devrimi (Parçalanma ve Uzmanlaşma): Ulus-devletlerin güçlenmesi ve küresel ticaretin artmasıyla mimarlık, mühendislik gibi alanlardan ayrıştı. Ekonomik kalkınma ve hızlı üretim odaklı bir anlayış hâkim oldu. Kaynakların sınırsız olduğu yanılsaması, ekolojik maliyetlerin göz ardı edilmesine yol açtı.

Bu tarihsel süreçte mimarlık, giderek ekonomik ve teknik kaygılarla sınırlanmış, yerel ve bütüncül bağlamdan uzaklaşmıştır.

"Ülke Sınırlarına Hapsolmak" ve Küresel Sorunların Gözden Kaçırılması

Günümüzde siyasi ve ekonomik sınırlar, büyük verinin potansiyelini kısıtlayarak mimarların ve şehir plancılarının küresel sorunlara bütüncül çözümler üretmesini engellemektedir.

·        Veri Paylaşımının Önündeki Engeller: Ulusal güvenlik ve ticari sır gerekçeleri, verinin sınır ötesi dolaşımını engellemektedir. Oysa iklim değişikliği, göç ve kaynak kıtlığı gibi sorunlar sınır tanımayan çözümler gerektirir.

·        Küresel Dengesizlikler:Mega-kentler dünya kaynaklarını tüketirken, diğer bölgeler ihmal edilmekte veya sömürülmektedir. Bu dengesizlik, mimarın küresel ölçekte düşünmesini zorunlu kılmaktadır.

·        Gereksiz Üretim ve Depolama: Yalnızca ulusal sınırlar içinde planlama yapmak, bir bölgede aşırı üretim ve atığa, diğerinde kaynak kıtlığına yol açmaktadır.

Mimarın Rolünün Yeniden Tanımlanması

Mimarın gelecekteki rolü, yalnızca bina tasarlamak değil;küresel veri, ekoloji ve toplumsal dengesizlikler çerçevesinde sistemsel çözümler üretmek olmalıdır.

1. Gezegen Ölçeğinde Düşünmek

·        Ekolojik Ayak İzi:Yapıların yaşam döngüsü, malzeme çıkarımından yıkıma kadar küresel ölçekte değerlendirilmelidir.

·        Küresel İklim Verisi:Büyük veri, farklı bölgelerdeki iklim risklerini analiz ederek daha adaptif tasarımlar yapılmasını sağlar.

2. Büyük Veri ve Entegre Yazılımlarla Kapsamlı Modelleme

·        Veri Destekli Kent Modelleri: Şehirlerin çevresel, sosyal ve ekonomik dinamiklerini bütüncül şekilde modellemek gerekir.

·        Dijital İkizler: Enerji, su, atık ve demografik değişimleri simüle ederek gereksiz üretimin önüne geçilebilir.

3. Robotik Üretim ve Dijital İmalatla Yeniden Dağıtım

·        Yerel ve Dağınık Üretim: 3D yazıcılar ve robotik imalat, konut üretimini merkezi olmaktan çıkarıp daha adil ve erişilebilir kılabilir.

·        Afet Sonrası Yeniden İnşa: Robotik üretim, afet bölgelerinde hızlı ve dirençli yapılar üretebilir.

Mimarın Gelecekteki Misyonu

Geleceğin mimarı:

·        Sistem Tasarımcısı –Kentlerin ve ekosistemlerin akışlarını bütüncül şekilde tasarlayan,

·        Veri Mimarı – Büyük veriyi tasarıma dönüştüren,

·        Döngüsel Ekonomi Savunucusu – Atıksız üretimi ve malzeme döngüselliğini benimseyen,

·        Küresel İşbirlikçi –Ulus ötesi çözümler üreten bir vizyonerdir.

Bu vizyon, mimarlık eğitiminde köklü bir dönüşümü de gerektirmektedir. Çizim stüdyolarının yanında veri laboratuvarları, robotik atölyeler ve küresel simülasyon platformları mimarlığın yeni pratik alanları olmalıdır.

GAD Architecture ve GAD Foundation, bu dönüşümü araştırmaları ve projeleriyle şimdiden hayata geçirmektedir. Büyük veri, robotik imalat ve sürdürülebilirlik temelli deneysel yaklaşımları, mimarlığın küresel ölçekli yeniden tanımlanmasına somut katkılar sunmaktadır.

‍

ENG

‍

The role of the architect has continuously evolved from the time of Imhotep to the Renaissance, and from the Industrial Revolution to the present day. Each era has brought different expectations of the architect. In today’s world, the architect is expected to be a figure who thinks on a planetary scale, makes data-driven decisions, and develops radical solutions for humanity’s sustainable future.

From Antiquity to the Industrial Revolution: The Limits of the Architect and Specialization

• Antiquity (Imhotep, Vitruvius): Architects were responsible for designing monumental and public structures. Knowledge was largely local and practice-based. Although theorists like Vitruvius wrote down architectural principles, the flow of knowledge was limited to the local context rather than being global.
• Middle Ages (Master Craftsman): Architectural knowledge was transmitted through guilds, dominated by anonymity and regionalism. Buildings were constructed using local materials and ecologically harmonious methods. However, this limited global knowledge exchange.
• Renaissance (Individual Genius): The architect emerged as an intellectual artist. Discoveries such as perspective enhanced expressive design. However, projects were still tied to specific patrons and geographic boundaries. There was no capacity to assess global ecological impacts.
• Industrial Revolution (Fragmentation and Specialization): As nation-states grew stronger and global trade expanded, architecture diverged from fields like engineering. A focus on economic growth and rapid production dominated. The illusion of limitless resources led to neglect of ecological costs.

Throughout this historical process, architecture gradually became constrained by economic and technical concerns, moving away from a local and holistic context.

"Trapped Within National Borders" and Overlooking Global Issues

Today, political and economic borders restrict the potential of big data, preventing architects and urban planners from generating holistic solutions to global problems.

• Barriers to Data Sharing: National security and trade secrets limit cross-border data flow. Yet issues like climate change, migration, and resource scarcity require borderless solutions.
• Global Inequities: Mega-cities consume the world’s resources, while other regions are neglected or exploited. This imbalance compels architects to adopt a global mindset.
• Unnecessary Production and Storage: Planning within national borders often leads to overproduction and waste in one region and resource shortages in another.

Redefining the Architect’s Role

The architect of the future must not only design buildings but also generate systemic solutions through the lenses of global data, ecology, and social imbalance.

1. Thinking on a Planetary Scale

• Ecological Footprint: The full lifecycle of buildings—from material extraction to demolition—must be evaluated at a global level.
• Global Climate Data: Big data enables adaptive design by analyzing climate risks across regions.

2. Comprehensive Modeling with Big Data and Integrated Software

• Data-Driven Urban Models: Cities must be modeled holistically in terms of environmental, social, and economic dynamics.
• Digital Twins: Simulating energy, water, waste, and demographic changes can help prevent unnecessary production.

3. Redistribution Through Robotics and Digital Fabrication

• Local and Distributed Manufacturing: 3D printing and robotic fabrication can decentralize housing production, making it more equitable and accessible.
• Post-Disaster Reconstruction: Robotic construction can enable rapid and resilient rebuilding in disaster-stricken areas.

The Architect’s Mission in the Future

The architect of the future is:

• A System Designer – Designing the flows of cities and ecosystems holistically,
• A Data Architect – Translating big data into design,
• An Advocate of Circular Economy – Embracing zero-waste production and material circularity,
• A Global Collaborator – Producing transnational solutions with a visionary outlook.

This vision also necessitates a fundamental transformation in architectural education. Alongside design studios, architecture should incorporate data labs, robotics workshops, and global simulation platforms.

GAD Architecture and GAD Foundation are already enacting this transformation through their research and projects. Their experimental approaches based on big data, robotic fabrication, and sustainability offer tangible contributions to the redefinition of architecture at a global scale.

‍

‍